Pergamon

Günümüzde İzmir iline bağlı Bergama ilçesinde kurulu antik kent, eski çağlarda Misya bölgesinin önemli merkezlerinden biriydi.

M.Ö. 301’de İpsos Savaşı’nı kazanan Kral Lysimakhos, oldukça korunaklı Pergamon kentine III. Aleksandros’un Pers İmparatorluğunu yenmesi sırasında biriken ganimetin bir kısmını koyarak koruması için Philetairos ile buraya yerleştirdi. Lysimakhos’un I.Seleukos tarafından Korupedion Savaşı’nda öldürülmesinden sonra, Philetairos, Seleukos kralı tarafından Pergamon valisi olarak atandı. Kral I.Attalos döneminde Pergamon Krallığı hem Galatları hem de Seleukosları yenerek egemenliğini Batı Anadolu’da yaymaya başladı.

II.Eumenes döneminde, Pergamon büyük bir kültür ve sanat merkezi oldu. Pergamon Krallığına saldıran Seleukos kralı III. Antiokhos, M.Ö. 190’da Magnesia Savaşı’nda yenildi. M.Ö. 188’deki Apameia Barış Antlaşması ile Pergamon, Batı Anadolu’da geniş toprakları ele geçirdi. Pergamon’daki Zeus Altarı bu dönemde inşa edilmeye başlandı.

Pergamon’da kurulan kütüphane, İskenderiye Kütüphanesinden sonra dünyanın en büyük ikinci kütüphanesiydi. Burada deri üzerine yazılan kitaplara “Parşömen” deniyordu. Bu kitaplık Roma generali Marcus Antonius tarafından M.Ö  42’de yanan İskenderiye Kütüphanesini yeniden kurmak üzere sevgilisi Ptolemaios Kraliçesi VII. Kleopatra’ya hediye edilerek Mısır’a taşınmıştır.

Pergamon’da Helenistik dönemde kurulan ve Roma döneminde önemi iyice artan Asklepion  tıp merkezinde yapılan araştırmalar, modern tıp biliminin doğmasına neden olmuştur. Burada yazılan teşhis, tedavi ve ilaç kitapları İslam bilginleri tarafından tercüme edilerek günümüze kadar gelmiştir.

Pergamon kralları güzel sanatlara da destek vermişlerdir. Zeus Altarı’nın barok frizi ve Roma dönemi heykel kopyalarından tanıdığımız Pergamon heykel okulu, M.Ö. 230 ile 130 yılları arasında Helenistik sanatın en önemli eserlerini verdi. Pergamon heykeltıraşlık okulu özellikle kral portrelerindeki tanrısal bakış ve frizlerde veya serbest heykellerde acının başarılı anlatılması ile tanınır.

2011’de UNESCO tarafından Dünya Mirası Geçici Listesi‘ne dahil edilen Pergamon, 2014’te ise Dünya Mirası olarak tescil edilmiştir.